Tính cách âm nhạc Hoàng Vân

Thứ Bảy, 29/07/2006 08:58 SA

Ông ngồi đó, lặng im sau cặp kính, bên cạnh người vợ thân yêu. Trên sân khấu, cậu con trai Lê Phi Phi vừa bước ra trong tiếng vỗ tay khán giả. Ông và vợ và con trai. Chợt vụt sáng lên một tam giác hồi ức khi Lê Phi Phi vung đũa chỉ huy. Một tiếng kèn như thanh xuân xa xưa vẳng về. Đó là hình ảnh của đêm giao hưởng “Hoàng Vân với Điện Biên Phủ”, vang lên giữa vòm cao Nhà hát lớn Hà Nội cách đây hơn một năm, khi Hoàng Vân bước vào tuổi 75.

Dựng lên một tuổi ‘tam thập nhi lập” giữa miên man âm thanh của thơ giao hưởng “Thành đồng Tổ quốc”. Năm ấy khởi sự cách mạng miền Nam. Năm ấy, Hoàng Vân đã tu nghiệp ở Nhạc viện Bắc Kinh về. Năm ấy, tác giả “Hò kéo pháo” giải thưởng toàn quốc 1954 đã trở thành người chỉ huy dàn nhạc Đài Tiếng nói Việt Nam và vừa là nhạc sĩ sáng tác kiêm nhạc sĩ phối khí. Dòng sông âm thanh trôi ngược về xa nữa – mùa đông 1946. Năm ấy, Hoàng Vân còn là chàng công tử Lê Văn Ngọ phố Cầu Gỗ đam mê hội họa. Cuộc kháng chiến toàn quốc đã biến cậu công tử thành liên lạc viên tự vệ khu Đông Kinh Nghĩa Thục những ngày Hà Nội chiến đấu. Cũng chính cuộc kháng chiến lại biến người lính Lê Văn Ngọ thành nhạc sĩ Hoàng Vân những ngày áp sát Điện Biên Phủ. Thêm một điệu hò mới trong lịch sử các điệu hò của loài người. Đó là “Hò kéo pháo”.

 Hình như hồi ức đang rất say sưa về một Hoàng Vân trẻ trung, hăm hở trên con đường âm nhạc khi tiếng độc tấu vĩ cầm của Ngô Văn Thanh vang lên trong con certo “Tuổi trẻ tình yêu” cho violon và dàn dây. Ngày ấy, bắt đầu xác lập một “kiểu Hoàng Vân” trong phổ thơ với “Những cánh buồm” (thơ Hoàng Trung Thông), “Nhớ” (thơ Nguyễn Đình Thi), “Bài ca tâm tình người thủy thủ” (thơ Hà Nhật)… Ngày ấy, bắt đầu xác lập một “Hoàng Vân – Trường ca” với “Tôi là người thợ lò”, một “Hoàng Vân – Hợp xướng” với “Hồi tưởng” sức vóc và bi tráng, với “Vượt núi” xô dạt và khát vọng. Ngày ấy, bắt đầu xác lập một “Hoàng Vân – nhạc phim” với “Con chim vành khuyên”, rồi “Nổi gió”, rồi “Vĩ tuyến 17 ngày và đêm”. Một tính cách âm nhạc Hoàng Vân không thể trộn lẫn được từ ca khúc đến khí nhạc – một Hoàng Vân của thời chống Mỹ.

Suốt những ngày tháng rực lửa chiến tranh, Hoàng Vân tỏa mình trên khắp miền đất nước. Vừa kỷ niệm 10 năm giải phóng Hải Phòng (1955-1965) nghe hợp xướng “Thành phố chúng ta nhà máy chúng ta” thì đã nghe ngay “Quảng Bình quê ta” mà bây giờ thành “Quảng Bình ca”. Vừa nghe “Nổi trống lên rừng núi ơi!” từ biên cương phía Bắc, đã nghe “Trên đường tiếp vận” và “Tiếng cồng giải phóng, tiếng cồng chiến thắng” với bút danh Y Na (viết tắt của chữ “Yêu Ngọc Anh” tức là yêu vợ). Vừa nghe “Bài ca giao thông vận tải” đã nghe “Bài ca pháo kích”. Vừa nghe thét lên “không cho chúng nó thoát “ngày giặc Mỹ leo thang ra miền Bắc, đã nghe “chào mùa xuân đại thắng – chào anh giải phóng quân” rạo rực mùa xuân Mậu Thân 1968 Tổng tiến công. Và tự nhiên giữa đó mềm mại những “Bài ca người giáo viên nhân dân”, “Cô gái Thái Bình” “Hai chị em”… rồi thật trong trẻo như tâm hồn thiếu niên những “Mùa hoa phượng đỏ”, “Con chim vành khuyên”… Ngay trong ngày đạn bom, âm nhạc Hoàng Vân vẫn vượt lên hòa nhập thế giới bằng những tư duy rất “rock” trong “Bài ca trên đường xa” hay rất “tráng ca” trong “Người chiến sĩ ấy”. Rồi một Hoàng Vân hành trình không nghỉ qua những sáng tạo trong thanh bình như “Bài ca xây dựng”, “Tình ca Tây Nguyên”… tràn đầy hơi thở nhạc nhẹ như “Tuổi trẻ đi xa”…

Nhưng hồi ức sâu đậm nhất vẫn là hồi ức về những ngày Điện Biên. Ông sinh ra là để dấn thân cho chiến thắng vang dội toàn cầu này. Còn Lê Phi Phi – con ông sinh ra là để cùng dàn nhạc giao hưởng và hợp xướng kể dùm ông hồi ức này bằng âm thanh, khi chiến thắng này đã lùi xa qua nửa thế kỷ. Vẫn thấy “rất Hoàng Vân” khi hợp xướng cất lên “Trên chiến trường không bao giờ quên”, “Đọc thư hậu phương”, “Lá cờ của Bác” và “Bài hát của các chiến sĩ trẻ” với dàn nhạc luồn sâu vào tâm thức giai điệu của những “Hò kéo pháo”, “Hành quân xa”, “Chiến thắng Điện Biên” lừng danh mãi mãi.

NGUYỄN THỤY KHA

Bài báo nguyên bản ở đây : http://www.baophuyen.com.vn/93/5129/tinh-cach-am-nhac-hoang-van.html