Nhạc sĩ Hoàng Vân.

“Đứa con cưng” của nhạc sĩ

Cuối năm 2016, nhạc sĩ Hoàng Vân đã dành cho phóng viên Báo Quảng Bình cuộc trò chuyện về ca khúc này. Ông kể lại rằng: Năm 1964, tôi đi thực tế ở Quảng Bình. Thời gian đầu năm, Quảng Bình vẫn rất thanh bình, bà con nông dân hăng say sản xuất.

Đến 5-8-1964, xẩy ra sự kiện vịnh Bắc Bộ, máy bay Mỹ bắt đầu ném bom miền Bắc Việt Nam, trong đó có Quảng Bình. Đợt ném bom đầu tiên, lúc đó, tôi đang ở trận địa của Hải quân Việt Nam và bài Quảng Bình quê ta ơi đã ra đời trong bối cảnh ấy.

Nhạc sĩ Hoàng Vân cho biết, dưới làn bom đạn, người dân Quảng Bình vừa dũng cảm chiến đấu, vừa hăng say lao động sản xuất mà vẫn lạc quan, yêu đời. Chính điều đó đã gây cảm xúc mạnh trong ông và những lời ca, nốt nhạc cứ thế bật nẩy, tuôn trào một cách hết sức tự nhiên, đầy xúc cảm.

Ngay sau khi viết xong bài hát, tôi đã ra ngay Hà Nội, dàn dựng và thu tác phẩm này với hợp xướng, dàn nhạc của Đài Tiếng nói Việt Nam tại 58 phố Quán Sứ cùng với ca sĩ Kim Oanh. Đây là ca sĩ đầu tiên đã hát bài này và cũng là ca sĩ mà tôi thích nhất hát Quảng Bình quê ta ơi cho đến nay. Bài hát trở nên rất nổi tiếng, phổ cập ngay lập tức và sau khoảng 2 năm thì tôi đã có vinh dự được biểu diễn báo cáo tác phẩm này cho Chủ tịch Hồ Chí Minh, Tổng Bí thư Lê Duẩn, Đại tướng Võ Nguyên Giáp và toàn bộ Bộ chính trị. Cũng vì bài hát này mà Tỉnh uỷ Quảng Bình đã tặng thưởng cho tôi một chiếc đài bán dẫn của Liên xô rất giá trị, nhạc sĩ Hoàng Vân cười hóm hỉnh khi nhắc lại kỷ niệm cũ.

Sức sống mãnh liệt của Quảng Bình quê ta ơi

Nhạc sĩ Hoàng Vân cho rằng, Quảng Bình quê ta ơi có ảnh hưởng bởi chất liệu âm nhạc dân gian Việt Nam nói chung, nhưng nhạc sĩ hoàn toàn sử dụng một cách rất chủ động và biến hoá theo phong cách của mình. Đó không phải là sự copy một làn điệu dân ca và đặt lời mới như một số nhạc sĩ khác từng làm. Chính vì bài hát không mang một âm hưởng vùng miền nào rõ rệt nên đi đến đâu nó cũng được yêu thích.

Khi mượt mà, êm dịu như lời ru, khi tươi vui, khỏe khoắn, khi trĩu nặng hồi tưởng và suy tưởng, khi lại thân thiết mộc mạc như lời trò chuyện, dặn dò nhau, ca khúc “Quảng Bình quê ta ơi” đã thấm vào lòng người với nhiều cung bậc cảm xúc. Nhạc sĩ Hoàng Vân đã tạo cho người nghe những cảm xúc sâu lắng, thiết tha, gợi lên hình ảnh về một miền quê đầy truyền thống anh hùng, đang từng ngày đổi mới.

Những dòng chia sẻ của nhạc sĩ Hoàng Vân gửi tới Quảng Bình vào đợt lũ năm 2010.

“Cái độc đáo là tôi chưa nghe ai hát sai giai điệu ca khúc này bao giờ. Có những chỗ đả phách rất khó và gần như từ nào cũng phải luyến láy mà dân chúng hát rất đúng. Thật không lí giải nổi. Chỉ có thể là bởi bài hát quá hay, đã trở thành máu thịt trong tâm hồn người Quảng Bình”. Nhạc sĩ Dương Viết Chiến đã khẳng định như vậy khi nói về ca khúc Quảng Bình quê ta ơi của nhạc sĩ Hoàng Vân.

“Người sáng tác âm nhạc, nếu không giỏi ca từ, khi viết sang lời 2 là khó rồi nhưng ở đây, nhạc sĩ Hoàng Vân viết 3 lời mà vẫn không tiếng nào bị ép bởi nốt nhạc, vẫn tròn vành rõ chữ. Ông quá giỏi!”, nhạc sĩ Dương Viết Chiến nhấn mạnh thêm. Ông cho rằng, ca khúc đã sử dụng chất liệu hò khoan Lệ Thủy một cách biến hóa, nhuần nhuyễn và mang âm hưởng của ngữ điệu Quảng Bình với những phần luyến láy câu chữ rất đặc trưng.

Thời chiến tranh chống Mỹ, chúng tôi vào bộ đội, nghe giọng nói là đồng đội đã hỏi: “Cậu có phải ở Quảng Bình quê ta ơi không?”... Và trong tâm thức người Quảng Bình, từ lâu, Quảng Bình quê ta ơi đã được coi là “tỉnh ca” của quê mình.

Sinh thời, Đại tướng Võ Nguyên Giáp - người con ưu tú của Quảng Bình đặc biệt yêu thích bài hát này. Người ta vẫn kể, trong những ngày điều trị tại Bệnh viện 108, chị em điều dưỡng viên vẫn thường mở bài Quảng Bình quê ta ơi cho Đại tướng nghe. Những lúc ấy, mắt ông thường rơm rớm lệ.

Vào những năm chống Mỹ, từ già đến trẻ ai cũng thuộc bài này. Cho đến tận bây giờ, tại các sự kiện trọng đại của tỉnh, ở những hoạt động nghệ thuật quần chúng trên mọi miền quê hay trong những buổi giao lưu, gặp gỡ thì giai điệu “Quảng Bình quê ta ơi” luôn được cất lên với niềm tự hào. Quảng Bình quê ta ơi cũng đã được nhiều ca sĩ chọn để hát trong các cuộc thi, hội diễn văn nghệ chuyên nghiệp và không chuyên với những cách thể hiện khác nhau, càng cho thấy sức sống mãnh liệt của ca khúc này.

“Quảng Bình luôn ở trong trái tim tôi”

Trong đợt lũ giữa tháng 10-2016 vừa qua, nhạc trưởng Lê Phi Phi, con trai của nhạc sĩ Hoàng Vân đã chia sẻ trên mạng xã hội bức ảnh chụp những dòng chữ của cha mình gửi tới Quảng Bình vào đợt lũ năm 2010: “Xin hãy cho tôi được bày tỏ lòng cảm thông và chia sẻ chân thành nhất đến Quảng Bình vô cùng yêu dấu của tôi. Hoàng Vân- tác giả ca khúc Quảng Bình quê ta ơi”.

Nhạc sĩ Hoàng Vân và con trai - nhạc trưởng Lê Phi Phi.

Nhạc trưởng Lê Phi Phi cho biết, anh thấy mình có trách nhiệm đặc biệt với Quảng Bình. Hè năm ngoái, khi bố anh bị ốm nặng, lãnh đạo ngành Văn hóa của Quảng Bình ra Hà Nội thăm sức khoẻ ông, anh và gia đình rất cảm động. Qua ca khúc Quảng Bình quê ta ơi, anh cảm nhận được tính nhân văn, bình dị trong lời ca, và sâu lắng tình cảm mà cha anh dành cho mảnh đất, con người Quảng Bình. Anh nói, mình đã từng có dịp ghé Quảng Bình và hẹn sẽ có một ngày quay lại đây.

“Tôi đã đi nhiều vùng miền, sáng tác hàng trăm ca khúc về những nơi đó, về các ngành nghề... Nhưng Quảng Bình quê ta ơi có lẽ là 1 trong những ca khúc mà chính tôi, người dân Quảng Bình và nhân dân cả nước yêu thích và luôn luôn hát nó với một tình cảm qua nhiều thế hệ. Quảng Bình luôn ở trong trái tim tôi”, nhạc sĩ Hoàng Vân khẳng định.

 Nguồn: Với tác giả ca khúc "Quảng Bình quê ta ơi" - Quảng Bình Online