Năm 1946, sau khi nước nhà tuyên bố độc lập nhưng vẫn còn gian truân, Hà nội tiêu thổ, nhạc sĩ Hoàng Vân, lúc đó 16 tuổi, đã đi theo toàn quốc kháng chiến cho đến ngày đất nước được thống nhất năm 1975. Sự nghiệp âm nhạc của ông đã đi cùng và không rời ba mươi năm chiến tranh đó, ba mươi năm chiến tranh mà ông sống, biểu diễn, đi thực tế, sáng tác và đưa ra được những tác phẩm mang đậm dấu ấn Hoàng Vân: cuộc chiến do những người lính, người chiến sĩ, người mẹ, người yêu, người chị trong lòng Mẹ Tổ Quốc Việt Nam làm nên. Nhạy cảm, được truyền cảm hứng, bị choáng ngợp bởi cảm xúc chiến tranh, đầy ắp sự mong muốn sáng tạo, chính trong cuộc chiến tranh này ông đã sáng tác các bài hát và tác phẩm làm nên tên tuổi ông: "Hò kéo pháo", "Tôi là người thợ lò", "Hà Nội - Huế - Sài Gòn", "Quảng Bình quê ta ơi", "Nổi trống lên rừng núi ơi", "Không cho chúng nó thoát", "Bài ca giao thông vận tải", "Chào anh giải phóng quân - Chào mùa xuân đại thắng", "Hai chị em", "Tiếng cồng giải phóng - Tiếng cồng chiến thắng" (bút danh Y - Na), "Trên đường tiếp vận" (bút danh Y - Na), "Người chiến sĩ ấy" , "Guồng nước quay",...